İTİKADİ MEZHEP FARKLARI
|
||||
EŞARİ
|
MATURİDİ
|
SELEFİ
|
ŞİA
|
|
İmam
(devlet başkanı) zalim olsa, isyan edilir mi?
allahdostuseyyid
|
Hayır
|
Hayır
|
Evet
|
Evet
|
Görüş 1:
Zulme karşı sabır:
Ehl-i sünnet şöyle demiştir: «Asıl olan şudur ki, idareci faziletli, adaletli ve iyiliksever biri olsun. Şayet böyle olmazsa, zalimin zulmüne karşı sabretmek, ona karşı isyan etmekten daha evladır. Çünkü isyanda, güven içinde olmayı bırakıp korkuya düşmek, kan akıtmak, saldırmak ve anarşi mevcuttur. Bu durumlar, zalimin zulmüne ve işlediği günahlara katlanmaktan daha ağırdır. Ana prensipler, akıl ve din, iki zorbanın en güçlüsünün şerrinden emin olmanın daha evla olduğunu ortaya koyar.
İmam Ahmed b. Hanbel, zulme karşı sabretmenin vacip olduğunu, isyan etmenin ve aleyhte bulunmanın caiz olmadığını açıkça ifade etmiştir. İmam Ahmed´in şunları söylediği rivayet edilmiştir. «İdarecinin bayrağı altında, ondan görülen adalet veya zulme sabretmek icabeder. İdareciler zulmetseler dahi, onlara kılıçla karşı konmaz.»
Ümnıü Seleme´den, Peygamber Efendimiz (S.A.V.)´in şöyle buyurduğu rivayet edilir. «Yakında başınıza âmirler geçecek.Siz onların ne yaptıklarını bilir ve hoş görmezsiniz. Kim onları hakkıyla tanırsa kendisini kurtarmış olur. Kim de onların yaptıklarını reddederse selâmete ulaşmış olur. Her kim de bunları hoş görür ve bunlara uyarsa... (Bunlardan olur). Ey Allah´ın Resul´ü bunlara karşı savaşmayalım mı dediler. Peygamber Efendimiz de «Namaz kıldıkları müddetçe hayır.» [ Müslim, Kitab el-îmara bab, 62, 64/Ebu Davud, Kitab cs-Sünne, bab, 27/ Tirmizî, Kitab el-Fiten, bab, 78 )
Yine Peygamber «Efendimiz (S.A.V.)´in şöyle buyurduğu rivayet olunur: «Sizler, benden sonra, şahsî menfaatlerin, başkalarının menfaatine tercih edildiğini ve hoş karşılamadığınız işler göreceksiniz. O halde ne emredersiniz Ya Resulallah dediler. Bunun üzerine Peygamber Efendimiz: «Üzerinizde bulunan başkalarına ait hakları ödeyiniz, kendi haklarınızı da Allah´dan isteyiniz.» buyurdu. (Nesai, Kitab el-îman bab, 17/Ahmed tbn Hanbel C. 6, Sh. 295; Buharî, Kitab el-Fiten bab; 2/Müslim; Kitab el-îmara bab, 34/Nesaî, Kitab el-Bey´a bab, 3/lbn-i Mâce; Kitab el-Cihad bab; 41/Müsned-i îmam Ahmed, C. 2, Sh. 318)
Yine bir hadis-i şerifte, Peygamber Efendimiz (S.A.V.) şöyle buyurmuştur :allahdostuseyyid. «Kimin başına bir vali tayin edilir de, o Vali, tayin edilen valinin, Allah´a herhangi bir isyanda bulunduğunu görürse; o valinin yaptığı bu isyanı hoş görmesin. Elini de itaatten tamamen çekmesin.» ( Müslim, Kitab el-îmara, bab, 66/Darimî, Kitab el-Rikak; bab, 78/Ahmed bin Hanbel C. 6, Sh. 24 )
Görüş 2:
Zulme karşı direniş:
Günahkâr, saldırgan ve zalimlerin, işin ehli sayılmayacaklarını, Allah Tealâ´nm «... Zalimler benim vaadime erişemezler.» (Rabbi, bir zamanlar İbrahim'i birtakım kelimelerle sınamış; o da onlara eklemişti: (Tanrı) 'Seni insanlara önder yapacağım,' demişti. 'Soyumdan da?..,' deyince, 'Zalimler benim sözüme dahil olmaz' buyurmuştu.bakara / 124 ) buyurduğunu beyan eden görüş de vardır. Bu görüşü, Mutezile´nin bazı gurupları ve Hariciye mezhebine mensup olanların tümü ileri sürmüşlerdir.
Halifeye, haklı olduğu hususlarda itaat edilir, günah işlediği hususlarda itaat edilmez. Bu görüş, şu hadis-i şeriften kaynaklanmaktadır: «Allah´a isyanın bahis konusu olduğu yerde kula itaat yoktur.» (Müsned, İmam Ahmed b. Hanbel C. 5, Sh. 66/ lbn-i Mâce Kitab ei-Cihad bab; 40/Buharî, Kitab eI-Âhâd,bab; l/ Müslim, Kitab el-İmara bab; 39/ Ebu Davud, Kitab el-Ahkâm bab; 87)
Bu görüş, bu mevzuda en güçlü ve sağlam olan ve en çok taraftar bulan görüştür.
Zalim bir idareci karşısında hakkı söylemek vaciptir. Çünkü Peygamber Efendimiz (S.A.V.) şöyle buyurmuştur:allahdostuseyyid. «Din, nasihattir. Kime nasihattir Ya Resulallah diye sorulunca, Allah için, Peygamberi için ve müslümanlarm imamlarına nasihattir.» ( Buharî, Kitab el-îman bab, 42/Müslim, Kitab el-lman bab, 95/Trimizî Kitab el-Birr bab, 17/Nesaî Kitab el-Bey´a bah, 31)
Diğer bir hadis-i şerifte; «En üstün cihad, zalim idareci karşısında hakkı söylemektir.» buyurmuştur. ( Ebu Davud Kitab el-Melahim bab, 17/Tirmizî Kitab el-Fiten bab, 13/Nesaî, Kitab el-Bey´a bab, 37/lbn-i Mâce; Kitab el-Fiten bab, 20/Ahmed b. Han-bel C. 3, Sb. 19)